स्वच्छ भारत मिशन – एक राष्ट्रव्यापी स्वच्छता मोहीम

📖 योजनेचा उद्देश

स्वच्छ भारत मिशन ही भारत सरकारने सुरू केलेली महत्त्वाकांक्षी योजना आहे, ज्याचा उद्देश म्हणजे संपूर्ण देशात स्वच्छता, स्वच्छ जीवनशैली, आणि खुले शौचमुक्त भारत घडवणे. या योजनेच्या माध्यमातून नागरिकांमध्ये स्वच्छतेबद्दल जागृती निर्माण करणे, शौचालयांचे बांधकाम करणे, कचरा व्यवस्थापन सुधारणे, आणि पर्यावरणपूरक पद्धतीने स्वच्छता राखणे हे मुख्य उद्दिष्ट आहे.

📌 महत्वाची वैशिष्ट्ये

• 🧻 शौचालय निर्मिती व प्रोत्साहन
• 📢 स्वच्छतेबाबत जनजागृती
• ♻️ कचरा व्यवस्थापन
• 🚫 प्लास्टिकमुक्त परिसर
• 🤝 लोकसहभाग

🏁 दोन टप्पे (Phases)

• 🏡 SBM-G: घरगुती शौचालये, ODF गावे
• 🏙️ SBM-U: शहरी स्वच्छता, सार्वजनिक शौचालये

🧑‍💼 निधी आणि तंत्रज्ञान

👨‍👩‍👧‍👦 लाभार्थी

• 🧍‍♂️ संपूर्ण नागरिक
• 🏫 शाळा, संस्था, ग्रामपंचायती
• 💸 गरीब कुटुंबांना आर्थिक मदत

🚽 सार्वजनिक स्वच्छता सुविधा

• 🧻 शौचालयासाठी अनुदान
• 💰 ₹12,000/- पर्यंत ग्रामीण कुटुंबांना
• 🏛️ शहरी भागात सुविधा नगरपालिका द्वारे
• 📥 निधी थेट बँक खात्यात

📢 जनजागृती व सहभाग

• 🧼 “स्वच्छता ही सेवा”, प्लास्टिकमुक्त भारत उपक्रम
• 🎨 शाळांमध्ये पोस्टर स्पर्धा, शपथ कार्यक्रम
• 👥 सामाजिक संस्था व नागरिकांचा सहभाग

📝 टीप

शौचालयासाठी अर्ज करताना घराचा फोटो, बँक पासबुक, ओळखपत्र (आधार कार्ड), व गरज असल्यास BPL यादीतील नाव आवश्यक आहे.

📞 संपर्क व अधिक माहिती

राज्य स्वच्छता कक्ष, महाराष्ट्र शासन
ग्रामपंचायत / नगरपालिका कार्यालय