डिगरगव्हाण (जिल्हा अमरावती): रोजगार व कौशल्य विकास
स्थानीक रोजगारांची रूपरेषा, आव्हाने, आणि कौशल्य प्रशिक्षणाच्या संधी — गावासाठी एक व्यवहार्य आराखडा
सध्याचे रोजगाराचे तंत्रज्ञान
डिगरगव्हाण हे मुख्यत्वे शेतीप्रधान गाव आहे. कापूस, सोयाबीन, ज्वारी व तूर ही प्रमुख पिके. म्हणूनच अनेकांचे जीवन शेतीवर अवलंबून असून ते हंगामी उत्पन्नाचे आहे — वय वर्षभर स्थिर नोकरीची गरज आहे.
रोजगाराचे मुख्य प्रकार
कृषी-आधारित रोजगार
शेतीमजूर, डेअरी, कुक्कुटपालन — पारंपरिक आणि हंगामी पद्धतीचे उत्पन्न.
अकृषी रोजगार (Non-Farm)
स्व-रोजगार — किराणा, दुरुस्त्या, शिवणकाम; शिक्षण व आरोग्य क्षेत्रातील सेवा; सरकारी नोकऱ्यांची तयारी.
रोजगारातील आव्हाने
| आव्हान | परिणाम |
|---|---|
| शेतीवर अतिनिर्भरता | हंगामी उत्पन्न, आर्थिक अस्थिरता |
| उद्योजकता कमी | स्थायी व्यापार/लघु उद्योगांचा अभाव |
| अद्ययावत कौशल्यांचा अभाव | नवीन नोकऱ्यांसाठी स्पर्धात्मकता कमी |
कौशल्य विकासाच्या संधी
सरकारी योजना व प्रशिक्षण
NSDC, पंचायत समितीद्वारे कृषी, डेअरी, मत्स्यव्यवसाय व हस्तकला प्रशिक्षण उपलब्ध.
ITI (औद्योगिक प्रशिक्षण)
इलेक्ट्रीशियन, वेल्डर, फिटर, प्लंबर, कॉम्प्युटर ऑपरेटर इ. मध्ये प्रशिक्षणाने नवे तंत्रज्ञान शिका.
स्वयंसहाय्य गट (SHGs)
महिलांसाठी मसाले, शिवणकाम, अगरबत्ती इ. स्वरूपात सूक्ष्मउद्योग सुरू करण्याची संधी.
डिजिटल साक्षरता व ऑनलाइन रोजगार
फ्रीलान्सिंग, डाटा एंट्री, ग्राफिक डिझाइनिंग — डिजिटल इंडिया च्या माध्यमातून शिकवणी.
कृषी-आधारित कौशल्य
जैविक शेती, फळोत्पादन, पशुधन व्यवस्थापन, मासेपालन — उत्पादन व उत्पन्न वाढविणे.
कार्यान्वयनासाठी पायरी-वार आराखडा
गावातील प्रमुख कौशल्य व मागणी ओळखणे.
ITI/NSDC/पंचायतींचे समन्वय — शॉर्ट-टर्म कोर्सेस.
महिलांसाठी स्वरोजगार प्रशिक्षण व लघु पूंजी सहाय्यता.
ऑनलाइन कौशल्य प्रशिक्षण आणि मार्केटप्लेस कनेक्टिव्हिटी.
जैविक शेती, पाणी व्यवस्थापन व फळबागा तंत्रज्ञान प्रशिक्षण.
निष्कर्ष
डिगरगव्हाणला 'कौशल्य संपन्न गाव' बनविण्यासाठी तांत्रिक प्रशिक्षण, SHG चा विस्तार, डिजिटल साक्षरता, व कृषी-आधारित नवोपक्रम आवश्यक. या सर्व योजना समन्वयाने अंमलात आणल्यास गावातील युवक व महिला स्थायी रोजगार प्राप्त करतील.